15/10/13: Τέλος του κύκλου μετά από 107 χρόνια προσφοράς της Αδελφότητας Κυριών και Δεσποινίδων Μελενίκου «Η ΑΡΜΟΝΙΑ»

Με λύπη μας μεταφέρουμε την είδηση της διακοπής λειτουργίας ενός τόσο λαμπρού συλλόγου όπως «Η Αρμονία». Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Αρμονίας παρά τις φιλότιμες προσπάθειες τους να συσπειρώσουν τα μέλη τους δεν τα κατάφεραν και για λόγους κόπωσης, οικογενειακών υποχρεώσεων, γήρανσης των περισσοτέρων μελών και μη προσέλκυσης νέων μελών, αποφάσισαν να κλείσουν έναν πλέον των 100 ετών κύκλο επιτυχών φιλάνθρωπων και κοινωφελών δράσεων. Ευτυχώς το αδελφό σωματείο Σύνδεσμος Ευελπίδων Μελενίκου με απόφαση της ολομέλειας του, αποφάσισε τη συγχώνευση και την ενσωμάτωση της «Αρμονίας» στους κόλπους του για να μην χαθεί ούτε το έμψυχο δυναμικό, ούτε και η ένδοξη κληρονομιά που αφήνουν οι Μελενίκιες γυναίκες. Ας σταθούμε σε μερικούς σταθμούς της λαμπρής ιστορίας της «Αρμονίας».

Στις 26 Απριλίου 1906, ημέρα εορτασμού της Ρούσας, οι Μελενίκιες γυναίκες συγκεντρώθηκαν στο Μοναστήρι ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα του Μητροπολίτη Ειρηναίου. Ο Μητροπολίτης ζήτησε από τις γυναίκες να συμμετάσχουν και οι ίδιες στον αγώνα κατά των κομιτατζήδων, ιδρύοντας παράλληλα με τους άνδρες το γυναικείο σωματείο. Έτσι οι γυναίκες ορκίστηκαν στην εικόνα της «Παναγιάς της Θεοσκέπαστης» ότι με την ίδρυση της Αδελφότητας Κυριών και Δεσποινίδων «Η Αρμονία» θα συμβάλουν στον Μακεδονικό Αγώνα, όπως ήδη έκαναν οι άνδρες με το Σύνδεσμο Ευελπίδων Μελενίκου.

«Αρμονία» 1910

Τα μέλη της «Αρμονίας» μετά τις αρχαιρεσίες του 1910 στο Μελένικο

Το καταστατικό ιδρύσεως της Αδελφότητας συνέταξε ο Γάϊος Λαζάρου καθηγητής του Ελληνικού Ημιγυμνασίου Μελενίκου και Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου. Η δασκάλα Χρυσάνθη Νικολάου Βέτσου επέδειξε αξιόλογη δράση στην οργάνωση της τοπικής άμυνας του Μελένικου. Η Καλλιόπη Μουτζουρίδου ανέπτυξε αξιόλογη δράση εναντίον της Βουλγαρικής προπαγάνδας και η Ευαγγελία Σίγκα χαρακτηρίστηκε ως «πρωτοπαλίκαρο της Αδελφότητας» εξαιτίας της ατρόμητης συμπεριφοράς της απέναντι στους κομιτατζήδες. Η Τζιεροπούλου Σούλα κατάφερε με δική της πρωτοβουλία να αναγνωριστεί από την Τουρκική κυβέρνηση το 1908 η Αδελφότητα ως Φιλανθρωπικό Σωματείο.

Ένα τρανό παράδειγμα του ηρωισμού των γυναικών αυτών είναι η φυγάδευση 22 μακεδονομάχων που γλίτωσαν το 1907 από σφαγή στη μάχη του Αμυνταίου, βρέθηκαν στο Μελένικο και κατόπιν φυγαδευτήκαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Την επιχείρηση ανέλαβαν οι γυναίκες της Αρμονίας Παπανούσκα και Μήτραινα, οι οποίες αφού έντυσαν τα παλικάρια με γυναικεία ρούχα, κατάφεραν και πήραν τα απαραίτητα χαρτιά από τον Καϊμακάμη για να περάσουν χωρίς έλεγχο από τα φυλάκια και σκαρφίστηκαν ως πρόσχημα του ταξιδιού ένα ψεύτικο γάμο στις Σέρρες. Τους μεταμφιεσμένους μακεδονομάχους οι γυναίκες παρέδωσαν στον πρόξενο Σερρών, ο οποίος ανέλαβε να τους στείλει στις ιδιαίτερες πατρίδες τους.

Ένα δεύτερο περιστατικό καταγράφηκε από την εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «Νέα Αλήθεια» το Φεβρουάριο του 1912 και εξάρει τον ηρωικό ρόλο που έπαιξαν οι γυναίκες-μέλη της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών και Δεσποινίδων «Η Αρμονία». Το σχέδιο που προέκυψε από συνεργασία των βουλγαρικών τοπικών συμμοριών και των τουρκικών αρχών, προέβλεπε την ανέγερση βουλγάρικου μοναστηριού, δίπλα στη μονή Ροζινού, την ίδρυση βουλγάρικου σχολείου και την εγκατάσταση βουλγαρικών οικογενειών σε εγκαταλελειμμένα σπίτια Μελενικιωτών. Οι Μελενικιώτες αντέδρασαν άμεσα και ο Σύνδεσμος Ευελπίδων Μελενίκου συνέλλεξε άμεσα χρήματα για την αγορά των εγκαταλελειμμένων σπιτιών της ελληνικής τους κοινότητας, αποτρέποντας την εγκατάσταση των βουλγάρικων οικογενειών. Οι Βούλγαροι κατόπιν τούτου, αγόρασαν από έναν Τούρκο οικόπεδο στη συνοικία «Αρμενιά» του Μελένικου για να κτίσουν δικό τους σχολείο και εκκλησία. Οι Μελενικιώτες διαμαρτυρήθηκαν έντονα στις τουρκικές αρχές για την πρόθεση των Βουλγάρων, με το επιχείρημα ότι στο Μελένικο δεν υπήρχαν Βούλγαροι για να εκκλησιάζονται, ούτε βέβαια και παιδιά για να δικαιολογηθεί η ύπαρξη βουλγάρικου σχολείου. Αφού απέτυχαν με την διπλωματία να αποτρέψουν το σχέδιο της ανέγερσης βουλγάρικου σχολείου, με την υποκίνηση του διευθυντή Γεωργίου Σφήκα του Ελληνικού Σχολείου Μελενίκου οι γυναίκες-μέλη της Αρμονίας μετέβησαν στον χώρο του οικοπέδου και με τα χέρια τους διασκόρπισαν τα οικοδομικά υλικά των Βουλγάρων, καταστρέφοντας τα θεμέλια του υπό ανέγερση σχολείου. Με την παρέμβαση του Τούρκου Καϊμακάμη συνελήφθησαν αρκετές γυναίκες που πέρασαν από δίκη στο Πλημμελειοδικείο Μελενίκου και κάποιες φυλακίστηκαν. Η Ευαγγελία Σίγκα ως επικεφαλής των επεισοδίων καταδικάστηκε σε 12μηνη φυλάκιση, η Δέσποινα Σωκρατίδη σε 11 μήνες, η πρόεδρος της Αρμονίας Παπανούσκαινα, η Μήτραινα, η Βραγκούδα Πούγγουρα και η Βασιλική Σφήκα σε 8 μήνες. Οι ποινές δεν εκτελέστηκαν λόγω του ξεσπάσματος των βαλκανικών πολέμων, όμως ο σκοπός επετεύχθη αφού οι Βούλγαροι δεν κατάφεραν ποτέ να χτίσουν βουλγάρικο σχολείο ή ναό στο Μελένικο.

Τα μέλη της Αδελφότητας «Αρμονία» το έτος 1929 στο Σιδηρόκαστρο

Το 1921 η Αδελφότητα προσέφερε σημαντικό χρηματικό ποσό στον Σύνδεσμο Ευελπίδων για την ανέγερση του κέντρου ΟΜΟΝΟΙΑ. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η «Αρμονία» έστειλε δύο φορές χρηματικά ποσά στην οργάνωση «φανέλα του στρατιώτη», ενώ πολλές γυναίκες προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στα συσσίτια του συλλόγου Κυριών και Δ/δων «Η Μέριμνα». Την δεκαετία του 1960 προσέφερε σημαντικό χρηματικό ποσό στους σεισμόπληκτους της Ηπείρου και Θεσσαλίας από τα έσοδα εκδηλώσεως που πραγματοποίησε για αυτό τον σκοπό. Ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Μακαριστού Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου κ. Ιωάννη να συμβάλλει οικονομικά στην ανακαίνιση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Σιδ/στρου και την ανέγερση νοσοκομείου στο Σιδ/στρο. Με κοινή προσφορά από τα δύο σωματεία του Μελενίκου ανεγέρθηκε το κωδωνοστάσιο της Αγίας Ζώνης. Τον Απρίλιο του 1977 η Αδελφότητα βραβεύτηκε από τον Ροταριανό όμιλο Θεσσαλονίκης για την κοινωνικής της προσφορά. Την ίδια χρονιά δωρίθηκε χρηματικό ποσό στη Δ/νση του Παλλατιδείου Γυμνασίου Σιδ/στρου για την αγορά αθλητικών στολών για την συμμετοχή των μαθητών στους αθλητικούς αγώνες που αφιερώθηκαν στη μνήμη του ευεργέτου Αναστασίου Παλλατίδη. Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα η Φιλανθρωπική δράση της «Αρμονίας» συνεχίζεται αμείωτη με οικονομική ενίσχυση άπορων οικογενειών, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ατόμων με πενιχρό εισόδημα, ανεύρεση εργασίας σε ορφανές και άπορες νέες. Κάθε χρόνο μέσα από λαχειοφόρες αγορές, εράνους, διοργάνωση συναθροίσεων τσαγιού, τα έσοδα διατίθενται αποκλειστικά σε αναξιοπαθούντες συμπατριώτες μας.

Κλείνοντας αυτή την μικρή ιστορική αναδρομή της «Αρμονίας» καθίσταται σαφές ότι τα μέλη της Αδελφότητας όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια, εφαρμόζοντας πλήρως τους σκοπούς του καταστατικού τους, διακατέχονται από πνεύμα Θεοσέβειας, Φιλοπατρίας, Φιλανθρωπίας και Συνεργασίας, δίνοντας στους νέους τρανά παραδείγματα προς μίμηση.

Σύντομα θα ολοκληρωθεί η συγχώνευση της «Αρμονίας» στο σύλλογο των ανδρών με την επωνυμία «Σύνδεσμος Ευελπίδων Μελενίκου & Αδελφότητα Γυναικών Η Αρμονία». Ελπίζουμε με αυτή τη νέα αρχή να συνεχίσουμε να κρατάμε ζωντανή τη Μελενικιώτικη μνήμη, μεταλαμπαδεύοντας το πνεύμα ανιδιοτελούς προσφοράς, ευεργεσίας και αδελφικής αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπο που δοκιμάζεται αυτές τις δύσκολες εποχές που ζούμε.

Οι πληροφορίες του παρόντος άρθρου, αντλήθηκαν από το βιβλίο «Οι Μελενικιώτες στο Σιδηρόκαστρο 1913-2011» των Γεωργίου Φουρτούνα και της συζύγου του Ευδοκίας Καλαφατοπούλου-Φουρτούνα, καθώς και την ομιλία της κας Φουρτούνα Ευδοκίας «Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων Μελενίκου Η Αρμονία, Ένας αιώνας Εθνικής, Κοινωφελούς και Φιλανθρωπικής Δράσεως» το 2006 στο Σιδηρόκαστρο.

Ραδόβαλης Ηλίας, Πρόεδρος Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου.